“Recep İvedik”in karşısına “Yeşil Yol”u mu koyayım; benzer örnekler üzerinden karşılaştırma yapmak için “Vizontele” örneğini verdim. Sinema entelektüellerinin ölçütleri açısından “Vizontele”nin konumu farklı bir konudur, “Vizontele” ile “Recep İvedik”in birbirine göre konumu farklı bir konudur. Ben kendi yaklaşımım açısından kıyasladım.
“Kim dedi sana” - Her şeyi bana birinin söylemesine ihtiyacım yok ki. Şehvet bir içgüdüdür ve ruhla değil bedenle alakalıdır. Ruhla alakalı olmaya başladığı yerde artık o şehvet değil aşktır; bu kadar basit bir mevzu bu.
“Flow'u ve vokali yok saymak” - “Black Jack” örneğini bu yüzden verdim zaten; belli bir flow'u tutturmak için sadece sığ içerikte müzik yapmaya gerek yok manasında. “Black Jack”i de kendi içinde sığ bulabiliriz ama verdiği mesajlar itibarıyla daha elle tutulur bir şarkı.
“İçerikle biçim-estetik farklı başlıklar altında değerlendirilecek şeylerdir.” - Estetiği sadece biçimin konusu hâline getirmek doğru değil; Suut Kemal Yetkin'den verdiğim örnek bu konuda yeterli olmalı. Estetiğin kelime anlamı “sanat felsefesi”dir, sadece biçimle ilgilenmez. (Tam anlamını verelim: Sanatsal yaratının genel yasalarıyla sanatta ve hayatta güzelliğin kuramsal bilimi, güzel duyu, bedii, bediiyat. & Güzelliği ve güzelliğin insan belleğindeki ve duygularındaki etkilerini konu alarak ele alan felsefe kolu.) Resim, heykel, fotoğraf, sinema gibi görsel yönü olan sanatlarda estetiğin konusu biçim ağırlıklı olabilir ama edebiyatta sadece biçimsel estetik aranmaz. Bir romanı kurgusundaki başarı yönüyle değerlendirirsen farklı bir sonuca gidebilirsin, ama konusunda ciddi sıkıntı varsa kurgusundaki başarıdan bize ne yani. Şarkı da müzikle edebiyatın kesişim noktasında yer alan bir türdür; vokal, altyapı vs. müzikal yönüdür; içeriği, kelime seçimi, derinliği vs. edebî ve felsefi yönüdür. Flow ortada bir yerde duruyor, hem müzikal hem edebî yönü var.
“Bir eserin estetik olmasını verdiği mesaj sağlamaz.” - Ben öyle demedim ki zaten, Sehabe'den verdiğim örnek de bunun kanıtı. O verse'ün yüzeysellik noktasında bir problemi var. Flow ve rhyme işin içine girdiğinde yine farklı noktalara gidiliyor; Joker üzerinden de “Biçimde estetik olsa da içerikte sığ kalabilen rap”in örneğini verdim zaten. “Trap de biçimsel yönden belki estetik ama içerikte yüzeysel, bunu niye kabul etmiyorsunuz?” diyorum; hatta trap'e flow ve rhyme açısından yaklaşırsak hem içerikte hem de biçimde sınıfta kalacak örnekleri de var (Ben Fero), neden bu noktaları görmezden gelip her şarkıyı sanat eseri olarak görmemiz bekleniyor; demeye çalışıyorum.
“Bir eserin estetik olmasını verdiği mesaj da sağlamaz, didaktik olması da sağlamaz, satirik olması da sağlamaz.” - Tamam da bunların hepsinde firesi olup da sadece biçimsel yönden iyi olan eserler neden estetik kabul edilsin, “sanat eseri” kabul edilsin? Ben bu noktadaki yanlışı göz önüne sermeye çalışıyorum. Dali'nin yaptığı şey resim, o da göze hoş gelir. Söz konusu olan şey resim olunca bunun esas maksadı göze hitap etmek olduğu için “estetik” diyebilmemiz için gözümüze güzel gelmesi yeterli olabilir; ama şarkı -özellikle de rap şarkısı- bir şeyler anlattığı için, kulağa hitap etmesi estetik değer taşıması için yeterli değil. Duyular ve duygular farklı şeyler, trap insanın duyularında güzel etkiler uyandırabilse de duygu dünyasında güzel etkiler uyandıracak bir şey değil. Güzel değilse estetik de değildir, bunu biçim - içerik diye ayırmaya gerek yok. Bir tarafta sınıfta kalıyorsa estetikten yoksundur, konu rap olduğu zaman da içerik ölçütümüz biçimsel ölçütlerimizin önüne geçmelidir bence; çünkü insan duyularıyla uyarılır, duygu ve düşünceleriyle yaşar. (Duyu ve duygu kavramlarını tartışmaya açık şekilde kullanmış olabilirim ama maksadımı anladığınızı sanıyorum.)
“Kim dedi sana” - Her şeyi bana birinin söylemesine ihtiyacım yok ki. Şehvet bir içgüdüdür ve ruhla değil bedenle alakalıdır. Ruhla alakalı olmaya başladığı yerde artık o şehvet değil aşktır; bu kadar basit bir mevzu bu.
“Flow'u ve vokali yok saymak” - “Black Jack” örneğini bu yüzden verdim zaten; belli bir flow'u tutturmak için sadece sığ içerikte müzik yapmaya gerek yok manasında. “Black Jack”i de kendi içinde sığ bulabiliriz ama verdiği mesajlar itibarıyla daha elle tutulur bir şarkı.
“İçerikle biçim-estetik farklı başlıklar altında değerlendirilecek şeylerdir.” - Estetiği sadece biçimin konusu hâline getirmek doğru değil; Suut Kemal Yetkin'den verdiğim örnek bu konuda yeterli olmalı. Estetiğin kelime anlamı “sanat felsefesi”dir, sadece biçimle ilgilenmez. (Tam anlamını verelim: Sanatsal yaratının genel yasalarıyla sanatta ve hayatta güzelliğin kuramsal bilimi, güzel duyu, bedii, bediiyat. & Güzelliği ve güzelliğin insan belleğindeki ve duygularındaki etkilerini konu alarak ele alan felsefe kolu.) Resim, heykel, fotoğraf, sinema gibi görsel yönü olan sanatlarda estetiğin konusu biçim ağırlıklı olabilir ama edebiyatta sadece biçimsel estetik aranmaz. Bir romanı kurgusundaki başarı yönüyle değerlendirirsen farklı bir sonuca gidebilirsin, ama konusunda ciddi sıkıntı varsa kurgusundaki başarıdan bize ne yani. Şarkı da müzikle edebiyatın kesişim noktasında yer alan bir türdür; vokal, altyapı vs. müzikal yönüdür; içeriği, kelime seçimi, derinliği vs. edebî ve felsefi yönüdür. Flow ortada bir yerde duruyor, hem müzikal hem edebî yönü var.
“Bir eserin estetik olmasını verdiği mesaj sağlamaz.” - Ben öyle demedim ki zaten, Sehabe'den verdiğim örnek de bunun kanıtı. O verse'ün yüzeysellik noktasında bir problemi var. Flow ve rhyme işin içine girdiğinde yine farklı noktalara gidiliyor; Joker üzerinden de “Biçimde estetik olsa da içerikte sığ kalabilen rap”in örneğini verdim zaten. “Trap de biçimsel yönden belki estetik ama içerikte yüzeysel, bunu niye kabul etmiyorsunuz?” diyorum; hatta trap'e flow ve rhyme açısından yaklaşırsak hem içerikte hem de biçimde sınıfta kalacak örnekleri de var (Ben Fero), neden bu noktaları görmezden gelip her şarkıyı sanat eseri olarak görmemiz bekleniyor; demeye çalışıyorum.
“Bir eserin estetik olmasını verdiği mesaj da sağlamaz, didaktik olması da sağlamaz, satirik olması da sağlamaz.” - Tamam da bunların hepsinde firesi olup da sadece biçimsel yönden iyi olan eserler neden estetik kabul edilsin, “sanat eseri” kabul edilsin? Ben bu noktadaki yanlışı göz önüne sermeye çalışıyorum. Dali'nin yaptığı şey resim, o da göze hoş gelir. Söz konusu olan şey resim olunca bunun esas maksadı göze hitap etmek olduğu için “estetik” diyebilmemiz için gözümüze güzel gelmesi yeterli olabilir; ama şarkı -özellikle de rap şarkısı- bir şeyler anlattığı için, kulağa hitap etmesi estetik değer taşıması için yeterli değil. Duyular ve duygular farklı şeyler, trap insanın duyularında güzel etkiler uyandırabilse de duygu dünyasında güzel etkiler uyandıracak bir şey değil. Güzel değilse estetik de değildir, bunu biçim - içerik diye ayırmaya gerek yok. Bir tarafta sınıfta kalıyorsa estetikten yoksundur, konu rap olduğu zaman da içerik ölçütümüz biçimsel ölçütlerimizin önüne geçmelidir bence; çünkü insan duyularıyla uyarılır, duygu ve düşünceleriyle yaşar. (Duyu ve duygu kavramlarını tartışmaya açık şekilde kullanmış olabilirim ama maksadımı anladığınızı sanıyorum.)
