Entry'yi görünce “Aha, benden bir tane daha.” diye düşündüm, ama kendi yorumumu etkilememesi açısından önce kendi analizimi yazıp entry'nin tamamını sonra okudum. Bazı noktalarda aynı şeyleri yazmışım ama detaylandırmada farklılıklar olduğu için aynen bıraktım. erikli arkadaşımız da Genius'taki yorumları eleştirmiş, önce oraya baktım. Kelimelerin sözlük anlamlarına gidilmesi güzel ama orada yapılan şey analizden ziyade şuna benzemiş: www.youtube.com/watch?v=IQOJEy-2JZ8
* * *
Ceza verse'ünde çoğunlukla Sagopa - Patron - Ati kanadına gönderme yapmış gözüküyor. Cümlelere biraz serbest manalar vereceğim, Ceza hepsini bu şekilde düşünmemiş olabilir:
“Kimileri her gün değişik / Eğilir bükülür, değişir” - Bu cümleler Patron'la ilişkilendirilebilir. Patron'un “10 sene önceye dönsem tutardım Sagopa'nın tarafını, ama Fuat okulundan mezunum.” demesi bir nevi bükülme örneği olarak algılanabilir. Ayrıca yeri gelince melankolik şarkılar yapıp yeri gelince “Kısasa Kısas” gibi işlere imza atması da “her gün değişik” denebilecek türden bir hareket. (Voltaire arkadaşımız “değişim”i daha çok Sagopa'yla ilişkilendirmiş; değişim Sago'ya da uygun ama ben “bükülme”nin daha çok Patron'a uyduğunu düşünüyorum. Ceza Sago'yu kastetmiş olabilir tabii.)
“Kaçınılmaz şey değişim / Hareket çok, hep ekşın” - Ceza burada “değişim” kavramını olumlu anlamda kullanmaya başlıyor ve bu şekliyle değişimin kendisinde mevcut olduğunu söylüyor. Ceza'nın kitlesi onun şarkılarında eski tadı bulamadıklarından ve üretkenliğinin düştüğünden yakınıyorlar, Ceza da bu hususlara cevap veriyor gibi.
“Edep yok, wack hep aymaz / Birçoğuna gerek bypass” - Ceza burada Ati'yi kastediyor olabilir. Ati Patron'un yanında olduğu için Hayki ve Mirac gibi isimlere onların dengiymiş gibi salladı, Ceza da bunu aymazlık olarak nitelendiriyor olmalı. “Birçoğuna gerek bypass” cümlesi de yine manevi anlamdaki sıkıntıya işaret, ayrıca bu cümle Sagopa'nın “Kalp Hastası” albümünün ismiyle bağlantılı olarak da düşünülebilir.
“Hadi git ve dik adıma ehram” - Genius'taki açıklamaları giren arkadaş “ehram”ın piramit olduğunu söylemiş ve oradan hareketle bir yorumda bulunmuş; ama Sagopa'nın isminin “Sagopa piramidi”nden geldiğine değinmediği için mana eksik kalmış.
“Kantar adiyse tartmaz / Kalemimden aktı atlas” - Genius'taki açıklamada atlas tek manasıyla düşünülmüş ama iki anlamıyla düşünülebilir:
- Sık dokunmuş, parlak yüzü ipek, tersi pamuk olan, bir tür ipekli kumaş. - Atlasa bu manayı verdiğimizde Ceza “rap'in bayrağını diken terzi” oluyor.
- Bir konuyu açıklamak amacıyla hazırlanmış levhaların, resimlerin tümü ve bunları içeren kitap - Bu manayı verince de Ceza'nın rap'leri ders niteliğinde oluyor.
“Sıcaktan bunalıyor mürettebatı, haberi yok, o köşkteki bir kaptan” - Sagopa “Terapi”de “Kaptanı benim bu geminin, en son ben çıkarım, panik etmeyin” demişti, Ceza da Sagopa'nın kaptanlığına göndermede bulunmuş. Zamanında Sagopa'nın gemisinde bulunup sonradan gemiden atılan isimler de Mirac, Abluka Alarm vb. Sıcaklık da Sagopa'nın gemiyi idare ediş şeklinden kaynaklı.
“Bir kat daha boyamış onu gene ressam / bilhassa siyahı artan o ortam” - Burası da “Siyah” düetine ve klibine gönderme olmalı. Ceza Sagopa'nın samimiyetine güvenmediği için onun bu durumunu makyajlı olmaya benzetiyor olmalı. Bir zamanlar gözlerine sürme de çekiyordu zaten, kıyafetleri de siyahtı.
“Hulasa gerekiyor biraz susmak / Müdafaa etme beni, sesi kes lan” - Burayı pek anlamadım. Kim susmamış da Ceza'yı müdafaa etmiş mesela? (Bu arada “müdafaa” aslında “def' ”ten gelir ve korumak değil de kovmak manasındadır, yani aslında dostunuzu değil de düşmanınızı müdafaa edersiniz; ama zamanla tersine bir manaya evrilmiş. Ceza'nın burada kök manayı kastettiği de düşünülebilir ama pek ihtimal vermiyorum.) Biraz zorlarsak, eski bir mevzu olarak Sagopa'nın Beyaz Show'da Rapstar'la ilgili söyledikleri düşünülebilir; hani “Oradakiler rap'i bilen kişiler aslında.” şeklinde onları müdafaa eder gibi konuşmuştu da iyice hedef tahtasına oturtur gibi olmuştu. (Voltaire arkadaşımız bu noktayı Joker'le ilişkilendirmiş, o daha mantıklı bir yorum.)
“Kitaplarda bile yok adınız hatta” - Sagopa Emre Yücelen'le röportajında “Türkçe Rap kitabı yazıyorlar, benim adım geçmiyor.” diye serzenişte bulunmuştu, Ceza da bu konuyu hatırlatmış. Öte yandan Teoman Karadeniz bu konuda bir video yapmış ve “O kitabı yazan benim, Sagopa'nın adını da 'Silahsız Kuvvet' olarak geçirmiştim.” demişti.
“Bir kulp bulup kaçtı ahbap / Dayanamaz alayı patlak alttan / Ben hep biliyordum, bu malum ilan / Sırtımda bir ton hançer yarası var.” - Burada Fuat, Fuchs, Patron ve Joker'e gönderme olabilir.
“Yine konuşuyor yine başteknisyen” - Sagopa beatmaker ve prodüktör de olduğu için Ceza ona “başteknisyen” diyor olmalı. Ama Sago son zamanlarda Ceza'ya gönderme yapmadı diye biliyorum; Ceza niye böyle diyor acaba?
“Bekliyor hamleyi benden lümpen / Kim deneyecek ise önden lütfen.” - Bu hamle barış hamlesi, önden yapan da Dr. Fuchs.
“Çoğunun haberi yok kimdir Wu Tang” - Ati242 “Maserati Flow”da Joker'le dalga geçmek için “Eskide kalıyor mal, yok Eminem, Wu Tang” şeklinde alaylı bir ifade kullanıyordu; Ceza onu eleştiriyor olabilir.
* * *
Çoğu noktada (piramit, kaptan, kitap vs.) Voltaire ile aynı şeyleri düşünmüşüz ama bazı noktalarda ben işe Patron, Ati ve Fuchs'u karıştırdığım için farklı düşünmüşüz.
Hawaii Fisek arkadaşımız entry'sinde benden bahsetmiş, “Yorumlayan Adam da girişirdi bu işlere.” demiş. Şu var ki “girişmek” tam başarı sağlanamayan işlerle alakalı olarak kullanılır. Elbette herkesi ikna edecek şeyler söyleyememe noktasında analizlerim birer “girişim” olarak nitelendirilebilir, ama direkt bu nitelemeyi yapınca olumsuz mana kazanıyor. Aslında yorum kişisel bir şeydir ve herkes bir cümleden ne kadar farklı anlamlar çıkarıp tartışırsa o kadar zengin bir tartışma ortamı oluşur; dolayısıyla yapılan yorumlar eksik de olsa buna “girişmek” denmemeli. :-) “Beatcoin”i analiz etmeye gelince, açıkçası bu noktadaki “girişim”im de -bu seferki “girişim” olumlu manada- sözlükte bazı şarkılarla ilgili “Hiçbir şey anlatmıyor. Ne dediği anlaşılmıyor.” gibi yorumlardan kaynaklanmıştı. Bazı entry'lerde bu işin cılkını çıkarmış olabilirim ama en azından bir iki noktada kimsenin dikkat etmediği yerlere dikkat çekebildiysem iyi bir şey yapmışımdır diye düşünüyorum.
“Nerede boş flex yaptı nerede hedef belirtti ayırt edebilmek lazım.” - Bunu ille bir kişinin anlaması gerekmiyor, biri her cümleye mana yükler, diğeri “Şu şu cümlelerde bence boş flex kasmış” der, böyle böyle tartışa tartışa orta yol bulunur. Bardağın boş tarafına bakılmamalı yani. :-)
“Ya da daha metaforik şarkılar seçilsin analiz ederken.” - Öylesini okumak daha keyifli olabilir ama şarkının metaforik olması bize daha çok şey katacağı anlamına gelmez, bazen önemli olan şey baktığımız yer değil de bakışımızdır. Ayrıca metaforik şarkılar kişilerin “kendine göre” anlam yükleyişinin önünü daha çok açıyor. “Baskın” metaforik olmayabilir ama mesela Voltaire arkadaşımız bazı noktalarda işe Patron ve Ati'yi karıştırmadığı için farklı düşünmüş, ben onları da karıştırdığım için farklı düşünmüşüm; işte sözler basit de olsa irdelemenin bu noktada faydası oluyor. Şu da var ki Ceza bunları Ati'nin albümü çıkmadan önce yazdıysa benim yazdıklarım güme gidecektir. (Aslında yine gitmez, o zaman da yorumlarımızı “geleceğe diss atmış” geyiğine çevirebiliriz. :-) )
Fasulye arkadaşımız da numerolojiye göndermede bulunmuş. “Bunun benzeri bir tepki de bana 'Konu Kilit' analizimle alakalı olarak yapılmıştı.” diyecektim ki zaten o entry'yi de (#249055) fasulye yazmış; bu kadar benzer bir tepki olmasına şaşmamak gerek. :-)
Arkadaşlar onu bunu bir kenara bırakın da “yorum” dediğimiz, “analiz” dediğimiz şey Bol Sözlük'te yapılmayacak da nerede yapılacak? Yorumlarımızda eksikler veya abartılar olabilir ama o noktaları da tartışarak kapatabiliriz; bunun olması için de birilerinin ilk adımı atması gerekiyor. Arkadaşımız şarkıyla ilgili bir değer yargısında bile bulunmamış, sadece cümlelerden ne manalar çıkardığını yazmış; ama buna bile artıdan çok eksi atılmış. (“Eksileri siz attınız.” anlamında söylemiyorum, eksi atmak genellikle eleştirilerini entry yazarak ifade etmeye vakti olmayanların veya böyle yaparak konu dışı diyalog geliştirmekten kaçınanların başvurduğu bir şey zaten.) Adam “Selamlar” demiş, “Aslında analiz yapmayı da sevmem” demiş, “**bana göre**” demiş, “İyi günler herkese” demiş, yine de eksi yemekten kurtulamamış. Gerek yok böyle şeylere. :-)
* * *
Ceza verse'ünde çoğunlukla Sagopa - Patron - Ati kanadına gönderme yapmış gözüküyor. Cümlelere biraz serbest manalar vereceğim, Ceza hepsini bu şekilde düşünmemiş olabilir:
“Kimileri her gün değişik / Eğilir bükülür, değişir” - Bu cümleler Patron'la ilişkilendirilebilir. Patron'un “10 sene önceye dönsem tutardım Sagopa'nın tarafını, ama Fuat okulundan mezunum.” demesi bir nevi bükülme örneği olarak algılanabilir. Ayrıca yeri gelince melankolik şarkılar yapıp yeri gelince “Kısasa Kısas” gibi işlere imza atması da “her gün değişik” denebilecek türden bir hareket. (Voltaire arkadaşımız “değişim”i daha çok Sagopa'yla ilişkilendirmiş; değişim Sago'ya da uygun ama ben “bükülme”nin daha çok Patron'a uyduğunu düşünüyorum. Ceza Sago'yu kastetmiş olabilir tabii.)
“Kaçınılmaz şey değişim / Hareket çok, hep ekşın” - Ceza burada “değişim” kavramını olumlu anlamda kullanmaya başlıyor ve bu şekliyle değişimin kendisinde mevcut olduğunu söylüyor. Ceza'nın kitlesi onun şarkılarında eski tadı bulamadıklarından ve üretkenliğinin düştüğünden yakınıyorlar, Ceza da bu hususlara cevap veriyor gibi.
“Edep yok, wack hep aymaz / Birçoğuna gerek bypass” - Ceza burada Ati'yi kastediyor olabilir. Ati Patron'un yanında olduğu için Hayki ve Mirac gibi isimlere onların dengiymiş gibi salladı, Ceza da bunu aymazlık olarak nitelendiriyor olmalı. “Birçoğuna gerek bypass” cümlesi de yine manevi anlamdaki sıkıntıya işaret, ayrıca bu cümle Sagopa'nın “Kalp Hastası” albümünün ismiyle bağlantılı olarak da düşünülebilir.
“Hadi git ve dik adıma ehram” - Genius'taki açıklamaları giren arkadaş “ehram”ın piramit olduğunu söylemiş ve oradan hareketle bir yorumda bulunmuş; ama Sagopa'nın isminin “Sagopa piramidi”nden geldiğine değinmediği için mana eksik kalmış.
“Kantar adiyse tartmaz / Kalemimden aktı atlas” - Genius'taki açıklamada atlas tek manasıyla düşünülmüş ama iki anlamıyla düşünülebilir:
- Sık dokunmuş, parlak yüzü ipek, tersi pamuk olan, bir tür ipekli kumaş. - Atlasa bu manayı verdiğimizde Ceza “rap'in bayrağını diken terzi” oluyor.
- Bir konuyu açıklamak amacıyla hazırlanmış levhaların, resimlerin tümü ve bunları içeren kitap - Bu manayı verince de Ceza'nın rap'leri ders niteliğinde oluyor.
“Sıcaktan bunalıyor mürettebatı, haberi yok, o köşkteki bir kaptan” - Sagopa “Terapi”de “Kaptanı benim bu geminin, en son ben çıkarım, panik etmeyin” demişti, Ceza da Sagopa'nın kaptanlığına göndermede bulunmuş. Zamanında Sagopa'nın gemisinde bulunup sonradan gemiden atılan isimler de Mirac, Abluka Alarm vb. Sıcaklık da Sagopa'nın gemiyi idare ediş şeklinden kaynaklı.
“Bir kat daha boyamış onu gene ressam / bilhassa siyahı artan o ortam” - Burası da “Siyah” düetine ve klibine gönderme olmalı. Ceza Sagopa'nın samimiyetine güvenmediği için onun bu durumunu makyajlı olmaya benzetiyor olmalı. Bir zamanlar gözlerine sürme de çekiyordu zaten, kıyafetleri de siyahtı.
“Hulasa gerekiyor biraz susmak / Müdafaa etme beni, sesi kes lan” - Burayı pek anlamadım. Kim susmamış da Ceza'yı müdafaa etmiş mesela? (Bu arada “müdafaa” aslında “def' ”ten gelir ve korumak değil de kovmak manasındadır, yani aslında dostunuzu değil de düşmanınızı müdafaa edersiniz; ama zamanla tersine bir manaya evrilmiş. Ceza'nın burada kök manayı kastettiği de düşünülebilir ama pek ihtimal vermiyorum.) Biraz zorlarsak, eski bir mevzu olarak Sagopa'nın Beyaz Show'da Rapstar'la ilgili söyledikleri düşünülebilir; hani “Oradakiler rap'i bilen kişiler aslında.” şeklinde onları müdafaa eder gibi konuşmuştu da iyice hedef tahtasına oturtur gibi olmuştu. (Voltaire arkadaşımız bu noktayı Joker'le ilişkilendirmiş, o daha mantıklı bir yorum.)
“Kitaplarda bile yok adınız hatta” - Sagopa Emre Yücelen'le röportajında “Türkçe Rap kitabı yazıyorlar, benim adım geçmiyor.” diye serzenişte bulunmuştu, Ceza da bu konuyu hatırlatmış. Öte yandan Teoman Karadeniz bu konuda bir video yapmış ve “O kitabı yazan benim, Sagopa'nın adını da 'Silahsız Kuvvet' olarak geçirmiştim.” demişti.
“Bir kulp bulup kaçtı ahbap / Dayanamaz alayı patlak alttan / Ben hep biliyordum, bu malum ilan / Sırtımda bir ton hançer yarası var.” - Burada Fuat, Fuchs, Patron ve Joker'e gönderme olabilir.
“Yine konuşuyor yine başteknisyen” - Sagopa beatmaker ve prodüktör de olduğu için Ceza ona “başteknisyen” diyor olmalı. Ama Sago son zamanlarda Ceza'ya gönderme yapmadı diye biliyorum; Ceza niye böyle diyor acaba?
“Bekliyor hamleyi benden lümpen / Kim deneyecek ise önden lütfen.” - Bu hamle barış hamlesi, önden yapan da Dr. Fuchs.
“Çoğunun haberi yok kimdir Wu Tang” - Ati242 “Maserati Flow”da Joker'le dalga geçmek için “Eskide kalıyor mal, yok Eminem, Wu Tang” şeklinde alaylı bir ifade kullanıyordu; Ceza onu eleştiriyor olabilir.
* * *
Çoğu noktada (piramit, kaptan, kitap vs.) Voltaire ile aynı şeyleri düşünmüşüz ama bazı noktalarda ben işe Patron, Ati ve Fuchs'u karıştırdığım için farklı düşünmüşüz.
Hawaii Fisek arkadaşımız entry'sinde benden bahsetmiş, “Yorumlayan Adam da girişirdi bu işlere.” demiş. Şu var ki “girişmek” tam başarı sağlanamayan işlerle alakalı olarak kullanılır. Elbette herkesi ikna edecek şeyler söyleyememe noktasında analizlerim birer “girişim” olarak nitelendirilebilir, ama direkt bu nitelemeyi yapınca olumsuz mana kazanıyor. Aslında yorum kişisel bir şeydir ve herkes bir cümleden ne kadar farklı anlamlar çıkarıp tartışırsa o kadar zengin bir tartışma ortamı oluşur; dolayısıyla yapılan yorumlar eksik de olsa buna “girişmek” denmemeli. :-) “Beatcoin”i analiz etmeye gelince, açıkçası bu noktadaki “girişim”im de -bu seferki “girişim” olumlu manada- sözlükte bazı şarkılarla ilgili “Hiçbir şey anlatmıyor. Ne dediği anlaşılmıyor.” gibi yorumlardan kaynaklanmıştı. Bazı entry'lerde bu işin cılkını çıkarmış olabilirim ama en azından bir iki noktada kimsenin dikkat etmediği yerlere dikkat çekebildiysem iyi bir şey yapmışımdır diye düşünüyorum.
“Nerede boş flex yaptı nerede hedef belirtti ayırt edebilmek lazım.” - Bunu ille bir kişinin anlaması gerekmiyor, biri her cümleye mana yükler, diğeri “Şu şu cümlelerde bence boş flex kasmış” der, böyle böyle tartışa tartışa orta yol bulunur. Bardağın boş tarafına bakılmamalı yani. :-)
“Ya da daha metaforik şarkılar seçilsin analiz ederken.” - Öylesini okumak daha keyifli olabilir ama şarkının metaforik olması bize daha çok şey katacağı anlamına gelmez, bazen önemli olan şey baktığımız yer değil de bakışımızdır. Ayrıca metaforik şarkılar kişilerin “kendine göre” anlam yükleyişinin önünü daha çok açıyor. “Baskın” metaforik olmayabilir ama mesela Voltaire arkadaşımız bazı noktalarda işe Patron ve Ati'yi karıştırmadığı için farklı düşünmüş, ben onları da karıştırdığım için farklı düşünmüşüm; işte sözler basit de olsa irdelemenin bu noktada faydası oluyor. Şu da var ki Ceza bunları Ati'nin albümü çıkmadan önce yazdıysa benim yazdıklarım güme gidecektir. (Aslında yine gitmez, o zaman da yorumlarımızı “geleceğe diss atmış” geyiğine çevirebiliriz. :-) )
Fasulye arkadaşımız da numerolojiye göndermede bulunmuş. “Bunun benzeri bir tepki de bana 'Konu Kilit' analizimle alakalı olarak yapılmıştı.” diyecektim ki zaten o entry'yi de (#249055) fasulye yazmış; bu kadar benzer bir tepki olmasına şaşmamak gerek. :-)
Arkadaşlar onu bunu bir kenara bırakın da “yorum” dediğimiz, “analiz” dediğimiz şey Bol Sözlük'te yapılmayacak da nerede yapılacak? Yorumlarımızda eksikler veya abartılar olabilir ama o noktaları da tartışarak kapatabiliriz; bunun olması için de birilerinin ilk adımı atması gerekiyor. Arkadaşımız şarkıyla ilgili bir değer yargısında bile bulunmamış, sadece cümlelerden ne manalar çıkardığını yazmış; ama buna bile artıdan çok eksi atılmış. (“Eksileri siz attınız.” anlamında söylemiyorum, eksi atmak genellikle eleştirilerini entry yazarak ifade etmeye vakti olmayanların veya böyle yaparak konu dışı diyalog geliştirmekten kaçınanların başvurduğu bir şey zaten.) Adam “Selamlar” demiş, “Aslında analiz yapmayı da sevmem” demiş, “**bana göre**” demiş, “İyi günler herkese” demiş, yine de eksi yemekten kurtulamamış. Gerek yok böyle şeylere. :-)
