Bu parça diss gibi değil de Katliam parçaları gibi olmuş. Hareketli bir beat üzerine kimisinin birilerine salladığı, kimisinin kime olduğu belli olmayan battle ve gansgta göndermeler kastığı bir parça gibi. Diss denilen parçanın daha kalıcı niteliği olması gerek diye düşünüyorum; ama bu da Katliam'lar gibi, kimisinin bir kez dinleyip geçeceği, kimisinin de birkaç gün dinleyip sonra sıkılacağı türden bir şarkı olmuş.
Entry'lerde “En iyisi şu, bu” vs. denmiş ama en kötü sınıfın bile bir birincisi olması misali bu parçanın da “en iyi”leri olmak zorunda. Katliam parçası gibi düşünürsek; ilk iki kişi (Despo ve Sayedar) Katliam'ın girişindeki bir iki kişi gibi parçaya ısındırma görevi görüyor. Sonra Katliam 3'te Tekmill'in seviyeyi aşağı çekmesi kabilinden Narkoz, Şüphe ve Rapozof şarkıyı aşağı çekiyor. Sansar tekrar toparlıyor ama iki ortalama verse'ten sonra üç tırt verse girildiği için şarkıyı baştaki seviyeye (dinleyiciyi az biraz yakalama) anca çıkarabiliyor.
İyi dediğim verse'ler de aslında küfürlü göndermeler içerdiği için çok da beğenemedim; ama arkadan gelen verse'ler onlar kadar da olamadığı için nispeten iyi kalmış oluyorlar. Birkaç göndermeye de değinmek istiyorum:
Despo'nun göndermelerinde haklılık payı var; ama şu iki nokta tartışmaya açık:
“Ünlü olmak için diss atmalı” - Rap piyasasında bu şekilde ünlü olanlar var, evet. Sansar da Sagopa'ya “Hayvan gibi reklam yaptım, sağ olasın.” demişti mesela.
“Ödül almak için müzik yapmadım.” - Norm'un aldığı ödüle laf atılmış sanırım ama Norm zamanında kendisine “Rap dışında da şarkı söyle.” dendiği için yarışmadan çekilmiş bir isim. Şimdi rap'in geldiği konumdan ötürü rapçilere yanlanmaya başladıysa bu Ender'i “ödül için müzik yapan adam” yapmaz ki? Ayrıca size de ödül verilse siz geri mi çevirirsiniz, yoksa şarkıda bahsettiğiniz “emek”lerinizin karşılığını sonunda aldığınızı düşünüp buna dair nutuklar mı çekersiniz?
Sayedar çok müstehcen göndermelerde bulunmuş; eleştirdiği kişi Norm olduğu için bir iki tane bu tarz gönderme yapması normal belki ama bari üstü kapalı söyleseymiş. Eril dil kullanmadan diss atamıyorsunuz, sonra -her ne kadar o lafı Rapozof söylese de- “Size mekânın değil zekânın sahibi gerek.” falan diyorsunuz.
“Sistemin çarkında sisteme laf” - Siz de rap piyasasında adınızdan söz ettirmek için, dinleyiciye bir şeyler sunabilmek için aynı mevzulardan beslenip durduğunuz parçalar yapıp duruyorsunuz; uyandırdığınız intiba bu en azından. Norm yükselişe geçer, Norm'a diss atılır; Patron yükselişe geçer, Patron'a diss atılır vs. (Bu “sisteme laf” sözünü muhtemelen devrimcilik X reklam kampanyası bağlamında kullanmış ama çok da fark etmez yani.)
“Kolo dinde prim dibi Tuğçe Kazaz gibi her lafı gaf-gef” - Bu dize nispeten güzel, ama Sagopa'yla Kolera din üzerinden prim yapmayı bırakalı çok oldu diye biliyorum ben. Ekşi Sözlük'te bir hikâye vardı “Üst Komşunun Evinde 2008 Yılının Yaşanması” diye; bu tür göndermeler o hissi yaşatıyor biraz. Sansar'ın şu lafını da akla getiriyor: “(Norm) 'Herkes aydın ama Kuşum Aydın' diyor, sene 2017 bu arada.” :-)
“O sesle bir sen rap yaparsın bir de Kurbağa Kermit” - Sesini güzel bulmayabilirsin de şarkıda da oradan vurmazsın ya. Bir de bu gönderme Kolo'yadır, değil mi; klipte Ender'e söylüyor da?
“Kültürün K'sini bilmeyen dönek” - Bu “kültür” dediğiniz şey ne tam olarak ve Norm'un bu konuda eksiği ne? Herkes birilerine sallıyor işte, o da sallıyor arada bir ve parasını kazanıyor. Nedir yani?
Narkoz:
“Hırlarım hırsımdan kuduz it gibi” - Hırs kötü bir şey. “Beni kızdırıyorlar” manasında söylüyorsun ama hırs içinde çekemezliği, açgözlülüğü falan barındıran bir duygudur. “Benimle karşılaşan rakibin hiç şansı yok.” gibi bir söz söylemek istiyorsun ama kendini gömüyorsun.
“Bize çekilmiş her şut gördü aut” - Gol yemiyor olmanız isabetli şutları kurtarmanızdan falan kaynaklanmıyor yani, toplar auta gidiyormuş zaten. Neyiyle övündün ki bunun?
“Elimde ateş, tuttuğum barut” - Sende patlamasın bari.
“Diss atarım kalmaz hiç umut” - Daha atmadın / atmadınız yani? Evet, bizde de bu yönde bir şüphe uyanmıştı zaten. :-)
Bir de verse'ü hayvanat bahçesine çevirmişsin. Norm'a “Hayvandan farkın yok.” diyorsun ama kendiniz için de “aslan sürüsü” diyorsun. Muhayyilene göre Norm da maymunla arasındaki tek fark konuşması olan bir garip varlık, peşinize de tavşanları takmış falan. Ama aslan maymunları veya tavşanları avlamaz benim bildiğim kadarıyla. Ayrıca o nasıl bir aslan sürüsü ki başını sansar çekiyor? :-)
Şüphe:
“Ölü taklidi yap bizi gördüğünde” - Hayvan benzetmesine devam. Teşbih yapmak kaçınılmaz tabii ama her verse'te benzer göndermeler olunca bıkkınlık verebiliyor.
“Dikkate değecek bir eserin yok.” - Adamın dinlenme oranları dikkat çektiğinin göstergesi değil mi?
“Aklını alabilecek deliyiz” - Adam kendisine “Deli” dediği bir parça yaptı, aklını almanız değil aklını başına getirmeniz gerek bence.
“Sıkıldım tüm yüksek egolardan, sonradan görmeler tarafından” - Bu cümle biraz sıkıntılı olmuş. Ne dediği anlaşılıyor ama bozuk bir cümle yapısı.
“Işıklar açın siz karanlığa, düşersin nasılsa bataklığa” - Sanırım “Karanlıkta önünü göremezsin, korkarsın; ama ışığın da olsa bataklığa düşeceksin.” gibi bir mesaj vermek istemiş. Ama “karanlığa ışık açmak” iyi anlamda bir metafor olarak kullanılmaya daha müsait. “Karanlığa ışık olmak” denir ya hani. Akrostişin zararları bunlar. Ayrıca rap kulak içindir, göz için değil; neyin akrostişi bu? :-)
Rapozof:
“(...) işlerinden geldi gına” - Adam zaten tek tük üretiyor, nasıl gına getirecek ki?
“Senden daha delikanlıdır Kolera” - Kızı erkeğin gerisinde kabul edip, sonra erkeği kızın gerisine atarak laf çarpmalar ne zaman bitecek?
“Bu rap Kadıköy'de boğa” - Boğa turistleri kendine çeker, her gün birileri fotoğraf çektirir; popülerdir yani. İnsanların buluşma noktasıdır. Sizin rap'inizin ne gibi nitelikleri var ki Boğa heykeliyle benzerlik kurdun?
Sansar:
“Bebe coş delice” - Bu kısım ilk başta kafiyenin seyriyle söylenmiş gibi dursa da Norm'un “Bana dediler deli deli deli” ve “La bebe koş, la bebe coş” sözleriyle bağlantılı. Güzel.
“Double ryhme'ı varmış, kuşum aymış, kitlesi darladı, albümü baymış.” - Sansar zamanında “Deli” şarkısı için “Şarkı boyunca sadece bir yerde double rhyme yapabilmişsin.” demişti (O da “Eser sayım size keser sapı gibi.” dizesi olmalı.). Albümün bayması da her şarkıda basit kafiyeler olmasıyla, üç tane aşk şarkısı bulunmasıyla ve/veya senelerdir yeni albüm çıkmadığı için hâlâ o albümün dinleniyor olmasıyla bağlantılı bir gönderme olabilir. Ama hakikaten seneler önce çıktı Aura albümü, hâlâ niye diline doluyorsun ki?
“Sansar yeni yep” - “O konuda hep”le kafiyeli olsun diye “yepyeni”yi “yeni yep”e mi çevirdin? Ne gerek vardı? (Sago da “366. Gün”de “tekdüze”yi “düzetek” yapmıştı gerçi. Oluyor rap'te bu tarz şeyler.)
***
Norm'un “Siz rap yapıcanız da ben görücem.” lafını duyduğumda “Bu kadar basit eleştiri mi olur?” demiştim ama bu şarkıda bazı mevzulara seneler sonra yanıt gelmesi ve orta karar ile düşük seviye arasında gidip gelinmesi Norm'un bu sözünü haklı çıkarıyor gibi. Norm'u seneler sonra “Feyz al”a vs. gönderme yapması dolayısıyla yadırgamıştık ama “Diss is Merdiven” de biraz geriden gelmiş. Gerçi Norm pek fazla üretmiyor, son işleri hâlâ 2017 ve 2019'daki işleri olduğu için kabul edilebilecek bir husus; ama bunlar dinleyicilerin artık unuttuğu mevzular olduğu için, onları yakalayacak göndermeler değil pek.
Norm “Mekânın Sahibi”nde “Kafası t**tis gibi sirk maymunları istiyorsa orman kanunları / O zaman güçlü zayıfı ezecek, size yok sosis salam, şırdan şırdan.” diye bir söz söylüyordu. Bu şarkıdaki göndermelerin kalitesi bunun çok mu üstünde acaba? Adam iki satırda yazmış bunu, bu şarkıda ise bir iki verse boyunca muhabbet bunun çok da ötesine geçemiyor. “Hiphop'u b*k edecekseniz eğer polisten değil, siz benden kaçın.” gibi bir gönderme de “Kaçarken çığlığın: 'Narkoz bir haydut'”tan çok daha anlamlı. Adam en azından rakibiyle dalga geçer gibi davranıyor, cool gözüküyor veya öyle gözükmeye uğraşıyor; sizse olanca ciddiliğinizle yine onun gerisinde kalıyorsunuz. Bir de alta kaçırmakla dalga geçmek nedir? Adama teke tek de girmiyorsunuz ki yani, altı kişi birlik olup korkutmakla övünüyor musunuz bir de? :-) Ayrıca adamın “basit kafiye”leriyle çok uğraşılıyor ama bu şarkı boyunca kulağa çarpan pek bir kafiye yok gibi. Şarkıda en beğenilenlerden biri olan Sayedar bile “tipini - p**ini” diye kafiye yapmış.
Kişileri değil, sözleri eleştirmeye çalıştım. Norm'un da eleştirilecek tarafları var elbette; ama ne kadar dalga geçiliyor olursa olsun kendini dinletebiliyor. Ben Fero gibi bir şahsiyet Norm'dan çok daha beterken Ceza'nın onu savunduğunu görüyoruz mesela; bu açıdan Norm'un “Gerçek rapçilerin ilkeleri olur, ama siz onu sattınız.” sözü de haklı çıkıyor bir bakıma. Tabii ki bu tayfanın Ceza'yı dissleyecek hâlleri yok; ama durum buyken de sırf Norm'la veya Kolera'yla uğraşarak kültür bekçiliği yapılmaz zannediyorum.
Entry'lerde “En iyisi şu, bu” vs. denmiş ama en kötü sınıfın bile bir birincisi olması misali bu parçanın da “en iyi”leri olmak zorunda. Katliam parçası gibi düşünürsek; ilk iki kişi (Despo ve Sayedar) Katliam'ın girişindeki bir iki kişi gibi parçaya ısındırma görevi görüyor. Sonra Katliam 3'te Tekmill'in seviyeyi aşağı çekmesi kabilinden Narkoz, Şüphe ve Rapozof şarkıyı aşağı çekiyor. Sansar tekrar toparlıyor ama iki ortalama verse'ten sonra üç tırt verse girildiği için şarkıyı baştaki seviyeye (dinleyiciyi az biraz yakalama) anca çıkarabiliyor.
İyi dediğim verse'ler de aslında küfürlü göndermeler içerdiği için çok da beğenemedim; ama arkadan gelen verse'ler onlar kadar da olamadığı için nispeten iyi kalmış oluyorlar. Birkaç göndermeye de değinmek istiyorum:
Despo'nun göndermelerinde haklılık payı var; ama şu iki nokta tartışmaya açık:
“Ünlü olmak için diss atmalı” - Rap piyasasında bu şekilde ünlü olanlar var, evet. Sansar da Sagopa'ya “Hayvan gibi reklam yaptım, sağ olasın.” demişti mesela.
“Ödül almak için müzik yapmadım.” - Norm'un aldığı ödüle laf atılmış sanırım ama Norm zamanında kendisine “Rap dışında da şarkı söyle.” dendiği için yarışmadan çekilmiş bir isim. Şimdi rap'in geldiği konumdan ötürü rapçilere yanlanmaya başladıysa bu Ender'i “ödül için müzik yapan adam” yapmaz ki? Ayrıca size de ödül verilse siz geri mi çevirirsiniz, yoksa şarkıda bahsettiğiniz “emek”lerinizin karşılığını sonunda aldığınızı düşünüp buna dair nutuklar mı çekersiniz?
Sayedar çok müstehcen göndermelerde bulunmuş; eleştirdiği kişi Norm olduğu için bir iki tane bu tarz gönderme yapması normal belki ama bari üstü kapalı söyleseymiş. Eril dil kullanmadan diss atamıyorsunuz, sonra -her ne kadar o lafı Rapozof söylese de- “Size mekânın değil zekânın sahibi gerek.” falan diyorsunuz.
“Sistemin çarkında sisteme laf” - Siz de rap piyasasında adınızdan söz ettirmek için, dinleyiciye bir şeyler sunabilmek için aynı mevzulardan beslenip durduğunuz parçalar yapıp duruyorsunuz; uyandırdığınız intiba bu en azından. Norm yükselişe geçer, Norm'a diss atılır; Patron yükselişe geçer, Patron'a diss atılır vs. (Bu “sisteme laf” sözünü muhtemelen devrimcilik X reklam kampanyası bağlamında kullanmış ama çok da fark etmez yani.)
“Kolo dinde prim dibi Tuğçe Kazaz gibi her lafı gaf-gef” - Bu dize nispeten güzel, ama Sagopa'yla Kolera din üzerinden prim yapmayı bırakalı çok oldu diye biliyorum ben. Ekşi Sözlük'te bir hikâye vardı “Üst Komşunun Evinde 2008 Yılının Yaşanması” diye; bu tür göndermeler o hissi yaşatıyor biraz. Sansar'ın şu lafını da akla getiriyor: “(Norm) 'Herkes aydın ama Kuşum Aydın' diyor, sene 2017 bu arada.” :-)
“O sesle bir sen rap yaparsın bir de Kurbağa Kermit” - Sesini güzel bulmayabilirsin de şarkıda da oradan vurmazsın ya. Bir de bu gönderme Kolo'yadır, değil mi; klipte Ender'e söylüyor da?
“Kültürün K'sini bilmeyen dönek” - Bu “kültür” dediğiniz şey ne tam olarak ve Norm'un bu konuda eksiği ne? Herkes birilerine sallıyor işte, o da sallıyor arada bir ve parasını kazanıyor. Nedir yani?
Narkoz:
“Hırlarım hırsımdan kuduz it gibi” - Hırs kötü bir şey. “Beni kızdırıyorlar” manasında söylüyorsun ama hırs içinde çekemezliği, açgözlülüğü falan barındıran bir duygudur. “Benimle karşılaşan rakibin hiç şansı yok.” gibi bir söz söylemek istiyorsun ama kendini gömüyorsun.
“Bize çekilmiş her şut gördü aut” - Gol yemiyor olmanız isabetli şutları kurtarmanızdan falan kaynaklanmıyor yani, toplar auta gidiyormuş zaten. Neyiyle övündün ki bunun?
“Elimde ateş, tuttuğum barut” - Sende patlamasın bari.
“Diss atarım kalmaz hiç umut” - Daha atmadın / atmadınız yani? Evet, bizde de bu yönde bir şüphe uyanmıştı zaten. :-)
Bir de verse'ü hayvanat bahçesine çevirmişsin. Norm'a “Hayvandan farkın yok.” diyorsun ama kendiniz için de “aslan sürüsü” diyorsun. Muhayyilene göre Norm da maymunla arasındaki tek fark konuşması olan bir garip varlık, peşinize de tavşanları takmış falan. Ama aslan maymunları veya tavşanları avlamaz benim bildiğim kadarıyla. Ayrıca o nasıl bir aslan sürüsü ki başını sansar çekiyor? :-)
Şüphe:
“Ölü taklidi yap bizi gördüğünde” - Hayvan benzetmesine devam. Teşbih yapmak kaçınılmaz tabii ama her verse'te benzer göndermeler olunca bıkkınlık verebiliyor.
“Dikkate değecek bir eserin yok.” - Adamın dinlenme oranları dikkat çektiğinin göstergesi değil mi?
“Aklını alabilecek deliyiz” - Adam kendisine “Deli” dediği bir parça yaptı, aklını almanız değil aklını başına getirmeniz gerek bence.
“Sıkıldım tüm yüksek egolardan, sonradan görmeler tarafından” - Bu cümle biraz sıkıntılı olmuş. Ne dediği anlaşılıyor ama bozuk bir cümle yapısı.
“Işıklar açın siz karanlığa, düşersin nasılsa bataklığa” - Sanırım “Karanlıkta önünü göremezsin, korkarsın; ama ışığın da olsa bataklığa düşeceksin.” gibi bir mesaj vermek istemiş. Ama “karanlığa ışık açmak” iyi anlamda bir metafor olarak kullanılmaya daha müsait. “Karanlığa ışık olmak” denir ya hani. Akrostişin zararları bunlar. Ayrıca rap kulak içindir, göz için değil; neyin akrostişi bu? :-)
Rapozof:
“(...) işlerinden geldi gına” - Adam zaten tek tük üretiyor, nasıl gına getirecek ki?
“Senden daha delikanlıdır Kolera” - Kızı erkeğin gerisinde kabul edip, sonra erkeği kızın gerisine atarak laf çarpmalar ne zaman bitecek?
“Bu rap Kadıköy'de boğa” - Boğa turistleri kendine çeker, her gün birileri fotoğraf çektirir; popülerdir yani. İnsanların buluşma noktasıdır. Sizin rap'inizin ne gibi nitelikleri var ki Boğa heykeliyle benzerlik kurdun?
Sansar:
“Bebe coş delice” - Bu kısım ilk başta kafiyenin seyriyle söylenmiş gibi dursa da Norm'un “Bana dediler deli deli deli” ve “La bebe koş, la bebe coş” sözleriyle bağlantılı. Güzel.
“Double ryhme'ı varmış, kuşum aymış, kitlesi darladı, albümü baymış.” - Sansar zamanında “Deli” şarkısı için “Şarkı boyunca sadece bir yerde double rhyme yapabilmişsin.” demişti (O da “Eser sayım size keser sapı gibi.” dizesi olmalı.). Albümün bayması da her şarkıda basit kafiyeler olmasıyla, üç tane aşk şarkısı bulunmasıyla ve/veya senelerdir yeni albüm çıkmadığı için hâlâ o albümün dinleniyor olmasıyla bağlantılı bir gönderme olabilir. Ama hakikaten seneler önce çıktı Aura albümü, hâlâ niye diline doluyorsun ki?
“Sansar yeni yep” - “O konuda hep”le kafiyeli olsun diye “yepyeni”yi “yeni yep”e mi çevirdin? Ne gerek vardı? (Sago da “366. Gün”de “tekdüze”yi “düzetek” yapmıştı gerçi. Oluyor rap'te bu tarz şeyler.)
***
Norm'un “Siz rap yapıcanız da ben görücem.” lafını duyduğumda “Bu kadar basit eleştiri mi olur?” demiştim ama bu şarkıda bazı mevzulara seneler sonra yanıt gelmesi ve orta karar ile düşük seviye arasında gidip gelinmesi Norm'un bu sözünü haklı çıkarıyor gibi. Norm'u seneler sonra “Feyz al”a vs. gönderme yapması dolayısıyla yadırgamıştık ama “Diss is Merdiven” de biraz geriden gelmiş. Gerçi Norm pek fazla üretmiyor, son işleri hâlâ 2017 ve 2019'daki işleri olduğu için kabul edilebilecek bir husus; ama bunlar dinleyicilerin artık unuttuğu mevzular olduğu için, onları yakalayacak göndermeler değil pek.
Norm “Mekânın Sahibi”nde “Kafası t**tis gibi sirk maymunları istiyorsa orman kanunları / O zaman güçlü zayıfı ezecek, size yok sosis salam, şırdan şırdan.” diye bir söz söylüyordu. Bu şarkıdaki göndermelerin kalitesi bunun çok mu üstünde acaba? Adam iki satırda yazmış bunu, bu şarkıda ise bir iki verse boyunca muhabbet bunun çok da ötesine geçemiyor. “Hiphop'u b*k edecekseniz eğer polisten değil, siz benden kaçın.” gibi bir gönderme de “Kaçarken çığlığın: 'Narkoz bir haydut'”tan çok daha anlamlı. Adam en azından rakibiyle dalga geçer gibi davranıyor, cool gözüküyor veya öyle gözükmeye uğraşıyor; sizse olanca ciddiliğinizle yine onun gerisinde kalıyorsunuz. Bir de alta kaçırmakla dalga geçmek nedir? Adama teke tek de girmiyorsunuz ki yani, altı kişi birlik olup korkutmakla övünüyor musunuz bir de? :-) Ayrıca adamın “basit kafiye”leriyle çok uğraşılıyor ama bu şarkı boyunca kulağa çarpan pek bir kafiye yok gibi. Şarkıda en beğenilenlerden biri olan Sayedar bile “tipini - p**ini” diye kafiye yapmış.
Kişileri değil, sözleri eleştirmeye çalıştım. Norm'un da eleştirilecek tarafları var elbette; ama ne kadar dalga geçiliyor olursa olsun kendini dinletebiliyor. Ben Fero gibi bir şahsiyet Norm'dan çok daha beterken Ceza'nın onu savunduğunu görüyoruz mesela; bu açıdan Norm'un “Gerçek rapçilerin ilkeleri olur, ama siz onu sattınız.” sözü de haklı çıkıyor bir bakıma. Tabii ki bu tayfanın Ceza'yı dissleyecek hâlleri yok; ama durum buyken de sırf Norm'la veya Kolera'yla uğraşarak kültür bekçiliği yapılmaz zannediyorum.
