Killa Hakan'ın son tweet'i ile ilgili olarak aslında ayrı başlık açılabilirdi; ama açılmadığına göre buradan yazmak durumundayım. Killa Hakan Ezhel ve Ben Fero'ya, dolayısıyla onlarla düet yapmaları sebebiyle kendilerine gelen eleştirilere cevap vermek istemiş; muhtemelen küfür falan edenler var diye “kudurmuşlar” diyor. Kendi bakış açısına göre haklı olabilir ama dinleyici kitlesinin de bir bakış açısı var. Söyledikleriyle alakalı bir iki şey yazma ihtiyacı hissettim.
“Güzel insanlara selam olsun” - Bu ifadeyle, her türlü rapten taraf olanları ya da eleştirse bile seviyesizliğe düşmeyenleri kastediyor galiba. Pek anlayamadım. :-)
“Rapi bildiğinizi sanıyorsunuz.” - Olay sadece rap meselesi değil; sanatın olduğu her yerde estetik görüşler ve eleştiri vardır. Sanatın amacı ve yöntemleri hakkında da bugüne kadar farklı görüşlere sahip akımlar ortaya çıkmıştır. En basit ayrım “Sanat toplum içindir.” ve “Sanat sanat içindir” şeklindeki klasik ayrımdır. Edebiyatta, resimde, sinemada vs. toplumsal gerçekçi de olunabilir, sadece içten gelenler de yapılabilir, ticari kaygılar da güdülebilir. Sanatı kısıtlamak mantıksızsa da sanatın sanat olmaktan çıktığı kırmızı çizgiler de var hâliyle. İnsanların kırmızı çizgileri arasında farklılıklar bulunabilirse de bazen “aklın yolu bir”dir. Ezhel'in geçmişten bugüne güzel şarkıları varsa da son dönemdeki bazı şarkılarının sanatın kırmızı çizgisini aştığı düşünülmüştür. Ülkede bu tarz popüler hâle geldiği için de -tıpkı zamanında popun yaptığı gibi- insanlara kötü örnek olunduğu düşünüldü. “Güzel insanlar”ın derdi de rapin sanat olma özelliğini yitirmemesi. Bugüne kadar rapte tek yanlış yapanlar şimdiki jenerasyon değil tabii. Geçmişten bugüne rapi aşağıya çektiği düşünülen bazı pop featleri, müziği sadece kavga etme aracına dönüştüren ve aşırı derecede küfürler içeren battle rap, rapi “Sen gittin, öldüm bittim” seviyesine indiren arabesk rap ve duygusal rap, özellikle de cinsiyetçi dili ve seviyesizliği sebebiyle “Eksik Etek” eleştirildi. Bu yanlışların karşısında yer almak adına kendilerini önyargılarına teslim edenler de oldu, ağzını gereksiz yere bozanlar da oldu. Ama bu, bu tür yozlaşmaların eleştiriyi hak etmediği anlamına gelmez. Herkesin eleştirisi ve eleştiri biçimi kendisini bağlar. “Kudurmuş” gençlerin var olmasına deminden beri saydığımız yozlaşmış türlerden biri olan “aşırı küfürlü battle rap”in de katkısı olmuştur muhtemelen. “Baltayı ağaca vurmuşlar, sapı benden demiş” durumu var denebilir yani. Hiphop tek bir kalıba sıkıştırılamazsa bile herhâlde gençlere kötü örnek olunmasına taraftar değildir / olmamalıdır.
“Ezhel'in dövmesi, Ben Fero'nun bileti” - Bu arkadaşlar / abiler geçmişten bugüne rap adına güzel işler yapmış olabilirler; ama insanlar onların bugününe de bakıyor. “Fight Kulüp” albümünde yer alacak olmaları ilk başta aşırı gereksiz tepkilere sebebiyet vermiş olabilir. Sansar Salvo'nun “Şimdi Sans” albümü için de başlarda “Koray Avcı'nın, Aydilge'nin, Yasemin Mori'nin ne işi var?” falan diyenler olmuştu; ama albüm dinlenince bu şarkıların albümün en iyileri arasında olduğu konusunda herkes hemfikir hâle gelmişti. Ezhel ve Ben Fero “Fight Kulüp” albümünde güzel bir rol de üstlenebilirler; ama ilk etapta sıcak bakılmaması da normal bir bakıma.
Bugünlerde Norm Ender tarafından bu arkadaşlara bir diss atıldı. Bu da rapin doğasında olan bir şey. Norm'un tarzı da eleştiri alabilir; ama bazı kesimler hâlâ “Eksik Etek” üzerinden Norm'u eleştiriyor. Daha düne kadar “Kafam şöyle”, “Manitalarım böyle” rapi yapan kişiler bugüne kadar Hiphop'a verdikleri destek sebebiyle kucaklanabiliyorlarsa Norm Ender de bazı doğruları hatırlanarak kucaklanabilir. Norm, katıldığı şarkı yarışmasından rap dışında da şarkı söylemesi istendiği için ayrılmıştı. Seviyesiz şarkılarından sonra “Depresyon Oteli”, “Çıktık Yine Yollara”, “Sonumu Görüyorum”, “Kara Toprak Cover” gibi güzel işlere de imza attı. Ezhel ve Ben Fero'nun daha düne kadar saçma şarkılar yapmış olmaları; doğruları var diye mazur görülebiliyorsa Norm da mazur görülebilir. Her kitlede önyargıyla hareket eden, oturduğu yerden millete ayar vermeye çalışan insanlar olduğu gibi her kitlede de sağduyulu insanlar bulunabiliyor. Zamanında Norm'un “Eksik Etek” sebebiyle yediği linci şimdi Ezhel ve Ben Fero yiyorsa bunda şaşılacak bir durum yok. Bugün onları yedirmeyenler niye Norm'u yemeye çalıştılar o zaman? (Norm'un Hiphop camiasında kimseye saygısı yok; orayı anlarım ama sanat açısından yapılan yanlışlar da benzer.)
“Hiphop dayanışmaydı, birlik beraberlikti” - Rap, içerisinde her zaman çatışmayı da barındırdı maalesef. Ayrıca rap eleştiri müziği olduğu için, birbirini eleştiren kişi ve gruplar da oldu. Herkes herkese kucak açmadı. Bazen de -Norm meselesinde olduğu gibi- kimse kimseye kucak açmadı. Norm yaptığı seviyesiz şarkı sebebiyle herkesin tepkisini üzerine çekince tek başına herkese kafa tutmaya başladı. Kral ayaklarına yatmaya başladı. Bu çocukça tavrını hiçbir zaman desteklemesem de, Hiphop'ta mutlak bir birliğin olmadığının kanıtlarından biridir Norm. Tarzı seviyesiz olduğu ve herkese kafa tuttuğu için dışlanabiliyorsa, onun yanlışlarının benzerlerini sergileyenler de dışlanabilir. Ütopik davranmaya ve aşırı kucaklayıcı olmaya gerek yok. Aksi takdirde her yanlışa kapımız açık hâle gelir; rapin poptan bir farkı kalmaz.
Zamanında Sagopa Kajmer'le yaşanan ayrılık sonrasında genç rapçiler bir araya getirilip “Nafile” dye albüm çıkartıldı. Adama “arabeskçi” dendi, “İlahi söylesin” dendi, “Dinden prim yapıyor” dendi vs. Hiphop dayanışmaysa Sagopa'nın tarzı niye ötelendi o zaman? Ceza da “Sor Bize”de Norm'u kastederek “Teknik yoksunu raplerin hepsini yok et et et et et et et et.” demişti. Bugün Ben Fero'yla feat atması dinleyicilere bu yüzden abes geliyor. Bu da “birlik”ten ziyade “çifte standart” izlenimi yaratıyor. Sagopa ve Norm; Ceza tayfasına karşıt oldukları için tarzlarıyla ve teknikleriyle dalga geçildi; ama Ezhel ve Ben Fero bu tarafta olduğu için himaye görüyorlar sanki. (Böyle bir algı oluşuyor denebilir.)
“Çocuğu ateşe atacağımı mı zannettiniz?” - Zaten yaşını başını almış insanlar bir işe kalkıştıktan sonra dinleyicilerin “Bu da olur mu abi?” demeleri karşısında geri adım atacak değillerdi. :-) Ama dinleyicilerin bir kısmının popüler rapten hoşnut olmadığı meydandaydı; dolayısıyla bu tür tepkilerin geleceği belliydi. “Ateşe atmak” farklı bir şey; ama Killa'dan ve Ceza'dan beklenen şey belki de bu yeni tarz rape tepki göstermeleri idi. Yine yapsınlar ortak albüm; ama bu “Biz her türlü yanınızdayız. Saçma sapan şarkılar da yapsanız takılın kafanıza göre.” minvalinde bir mesaj olarak algılandığı için dinleyiciler de “Nasıl yani?” dedi sadece. Kimsenin ateşe atılmasına gerek yok; sadece rapin sanatsal ağırlığını yeniden kazanması isteniyor. Bazıları bu konuda hırçın ve had bilmez şekilde davranıyorsa da yanlışlar yanlış yapanı bağlar. Ezhel'in ve Ben Fero'nun saçma şarkılarına bazılarının “Hiphop” anlayışında yer varsa da “herkesin Hiphop'ı kendine” durumu var demektir. Daha geniş anlamda sanat da bugüne kadar herkesin kendine göre hedef ve görev biçtiği bir alandı; varsın rap de öyle olsun ve herkes savunularını ve eleştirilerini kendi rap anlayışına göre yapsın. Böyle olunca da herkesin “gerçek rap” diye kabullendiği ve “yozlaşmış rap” diye ötelediği farklı farklı işler olacaktır. Haddi aşmayan kimselerin yaptığı bu tür ayrımlar karşısında da “Hepimiz biriz, aynı taraftayız.” gibi mesajlar verilmesinin pek de bir hükmü olmaz; çünkü insanlar aralarında dağlar kadar fark olan işlerin hepsine birden geçit vermez. Bu minvalde, aynı kişinin de bazı işleri “gerçek rap”, bazı işleri “yozlaşmış rap” olarak kabul edilebilir ki bu da çok doğaldır. Bazı işleri “gerçek rap” diye de kişinin “yozlaşmış rap”lerine hoşgörü gösterilmez.
“Güzel insanlara selam olsun” - Bu ifadeyle, her türlü rapten taraf olanları ya da eleştirse bile seviyesizliğe düşmeyenleri kastediyor galiba. Pek anlayamadım. :-)
“Rapi bildiğinizi sanıyorsunuz.” - Olay sadece rap meselesi değil; sanatın olduğu her yerde estetik görüşler ve eleştiri vardır. Sanatın amacı ve yöntemleri hakkında da bugüne kadar farklı görüşlere sahip akımlar ortaya çıkmıştır. En basit ayrım “Sanat toplum içindir.” ve “Sanat sanat içindir” şeklindeki klasik ayrımdır. Edebiyatta, resimde, sinemada vs. toplumsal gerçekçi de olunabilir, sadece içten gelenler de yapılabilir, ticari kaygılar da güdülebilir. Sanatı kısıtlamak mantıksızsa da sanatın sanat olmaktan çıktığı kırmızı çizgiler de var hâliyle. İnsanların kırmızı çizgileri arasında farklılıklar bulunabilirse de bazen “aklın yolu bir”dir. Ezhel'in geçmişten bugüne güzel şarkıları varsa da son dönemdeki bazı şarkılarının sanatın kırmızı çizgisini aştığı düşünülmüştür. Ülkede bu tarz popüler hâle geldiği için de -tıpkı zamanında popun yaptığı gibi- insanlara kötü örnek olunduğu düşünüldü. “Güzel insanlar”ın derdi de rapin sanat olma özelliğini yitirmemesi. Bugüne kadar rapte tek yanlış yapanlar şimdiki jenerasyon değil tabii. Geçmişten bugüne rapi aşağıya çektiği düşünülen bazı pop featleri, müziği sadece kavga etme aracına dönüştüren ve aşırı derecede küfürler içeren battle rap, rapi “Sen gittin, öldüm bittim” seviyesine indiren arabesk rap ve duygusal rap, özellikle de cinsiyetçi dili ve seviyesizliği sebebiyle “Eksik Etek” eleştirildi. Bu yanlışların karşısında yer almak adına kendilerini önyargılarına teslim edenler de oldu, ağzını gereksiz yere bozanlar da oldu. Ama bu, bu tür yozlaşmaların eleştiriyi hak etmediği anlamına gelmez. Herkesin eleştirisi ve eleştiri biçimi kendisini bağlar. “Kudurmuş” gençlerin var olmasına deminden beri saydığımız yozlaşmış türlerden biri olan “aşırı küfürlü battle rap”in de katkısı olmuştur muhtemelen. “Baltayı ağaca vurmuşlar, sapı benden demiş” durumu var denebilir yani. Hiphop tek bir kalıba sıkıştırılamazsa bile herhâlde gençlere kötü örnek olunmasına taraftar değildir / olmamalıdır.
“Ezhel'in dövmesi, Ben Fero'nun bileti” - Bu arkadaşlar / abiler geçmişten bugüne rap adına güzel işler yapmış olabilirler; ama insanlar onların bugününe de bakıyor. “Fight Kulüp” albümünde yer alacak olmaları ilk başta aşırı gereksiz tepkilere sebebiyet vermiş olabilir. Sansar Salvo'nun “Şimdi Sans” albümü için de başlarda “Koray Avcı'nın, Aydilge'nin, Yasemin Mori'nin ne işi var?” falan diyenler olmuştu; ama albüm dinlenince bu şarkıların albümün en iyileri arasında olduğu konusunda herkes hemfikir hâle gelmişti. Ezhel ve Ben Fero “Fight Kulüp” albümünde güzel bir rol de üstlenebilirler; ama ilk etapta sıcak bakılmaması da normal bir bakıma.
Bugünlerde Norm Ender tarafından bu arkadaşlara bir diss atıldı. Bu da rapin doğasında olan bir şey. Norm'un tarzı da eleştiri alabilir; ama bazı kesimler hâlâ “Eksik Etek” üzerinden Norm'u eleştiriyor. Daha düne kadar “Kafam şöyle”, “Manitalarım böyle” rapi yapan kişiler bugüne kadar Hiphop'a verdikleri destek sebebiyle kucaklanabiliyorlarsa Norm Ender de bazı doğruları hatırlanarak kucaklanabilir. Norm, katıldığı şarkı yarışmasından rap dışında da şarkı söylemesi istendiği için ayrılmıştı. Seviyesiz şarkılarından sonra “Depresyon Oteli”, “Çıktık Yine Yollara”, “Sonumu Görüyorum”, “Kara Toprak Cover” gibi güzel işlere de imza attı. Ezhel ve Ben Fero'nun daha düne kadar saçma şarkılar yapmış olmaları; doğruları var diye mazur görülebiliyorsa Norm da mazur görülebilir. Her kitlede önyargıyla hareket eden, oturduğu yerden millete ayar vermeye çalışan insanlar olduğu gibi her kitlede de sağduyulu insanlar bulunabiliyor. Zamanında Norm'un “Eksik Etek” sebebiyle yediği linci şimdi Ezhel ve Ben Fero yiyorsa bunda şaşılacak bir durum yok. Bugün onları yedirmeyenler niye Norm'u yemeye çalıştılar o zaman? (Norm'un Hiphop camiasında kimseye saygısı yok; orayı anlarım ama sanat açısından yapılan yanlışlar da benzer.)
“Hiphop dayanışmaydı, birlik beraberlikti” - Rap, içerisinde her zaman çatışmayı da barındırdı maalesef. Ayrıca rap eleştiri müziği olduğu için, birbirini eleştiren kişi ve gruplar da oldu. Herkes herkese kucak açmadı. Bazen de -Norm meselesinde olduğu gibi- kimse kimseye kucak açmadı. Norm yaptığı seviyesiz şarkı sebebiyle herkesin tepkisini üzerine çekince tek başına herkese kafa tutmaya başladı. Kral ayaklarına yatmaya başladı. Bu çocukça tavrını hiçbir zaman desteklemesem de, Hiphop'ta mutlak bir birliğin olmadığının kanıtlarından biridir Norm. Tarzı seviyesiz olduğu ve herkese kafa tuttuğu için dışlanabiliyorsa, onun yanlışlarının benzerlerini sergileyenler de dışlanabilir. Ütopik davranmaya ve aşırı kucaklayıcı olmaya gerek yok. Aksi takdirde her yanlışa kapımız açık hâle gelir; rapin poptan bir farkı kalmaz.
Zamanında Sagopa Kajmer'le yaşanan ayrılık sonrasında genç rapçiler bir araya getirilip “Nafile” dye albüm çıkartıldı. Adama “arabeskçi” dendi, “İlahi söylesin” dendi, “Dinden prim yapıyor” dendi vs. Hiphop dayanışmaysa Sagopa'nın tarzı niye ötelendi o zaman? Ceza da “Sor Bize”de Norm'u kastederek “Teknik yoksunu raplerin hepsini yok et et et et et et et et.” demişti. Bugün Ben Fero'yla feat atması dinleyicilere bu yüzden abes geliyor. Bu da “birlik”ten ziyade “çifte standart” izlenimi yaratıyor. Sagopa ve Norm; Ceza tayfasına karşıt oldukları için tarzlarıyla ve teknikleriyle dalga geçildi; ama Ezhel ve Ben Fero bu tarafta olduğu için himaye görüyorlar sanki. (Böyle bir algı oluşuyor denebilir.)
“Çocuğu ateşe atacağımı mı zannettiniz?” - Zaten yaşını başını almış insanlar bir işe kalkıştıktan sonra dinleyicilerin “Bu da olur mu abi?” demeleri karşısında geri adım atacak değillerdi. :-) Ama dinleyicilerin bir kısmının popüler rapten hoşnut olmadığı meydandaydı; dolayısıyla bu tür tepkilerin geleceği belliydi. “Ateşe atmak” farklı bir şey; ama Killa'dan ve Ceza'dan beklenen şey belki de bu yeni tarz rape tepki göstermeleri idi. Yine yapsınlar ortak albüm; ama bu “Biz her türlü yanınızdayız. Saçma sapan şarkılar da yapsanız takılın kafanıza göre.” minvalinde bir mesaj olarak algılandığı için dinleyiciler de “Nasıl yani?” dedi sadece. Kimsenin ateşe atılmasına gerek yok; sadece rapin sanatsal ağırlığını yeniden kazanması isteniyor. Bazıları bu konuda hırçın ve had bilmez şekilde davranıyorsa da yanlışlar yanlış yapanı bağlar. Ezhel'in ve Ben Fero'nun saçma şarkılarına bazılarının “Hiphop” anlayışında yer varsa da “herkesin Hiphop'ı kendine” durumu var demektir. Daha geniş anlamda sanat da bugüne kadar herkesin kendine göre hedef ve görev biçtiği bir alandı; varsın rap de öyle olsun ve herkes savunularını ve eleştirilerini kendi rap anlayışına göre yapsın. Böyle olunca da herkesin “gerçek rap” diye kabullendiği ve “yozlaşmış rap” diye ötelediği farklı farklı işler olacaktır. Haddi aşmayan kimselerin yaptığı bu tür ayrımlar karşısında da “Hepimiz biriz, aynı taraftayız.” gibi mesajlar verilmesinin pek de bir hükmü olmaz; çünkü insanlar aralarında dağlar kadar fark olan işlerin hepsine birden geçit vermez. Bu minvalde, aynı kişinin de bazı işleri “gerçek rap”, bazı işleri “yozlaşmış rap” olarak kabul edilebilir ki bu da çok doğaldır. Bazı işleri “gerçek rap” diye de kişinin “yozlaşmış rap”lerine hoşgörü gösterilmez.
